ඉස්ලාමයේ ඉතිහාසය - 2 (මුහම්මද් තුමා ගේ උපත සහ තරුණ කාලය​)

බැනු කුරෙයිෂ් ගෝත්‍රය​

මුහම්මද් තුමා උපත ලබන්නේ මක්කා නගරයේ ජීවත් වුනු බැනු කුරෙයිෂ් ගෝත්‍රයට අයත් පවුලක​.

බැනු කුරෙයිෂ් ගෝත්‍රය පැවත එන්නේ "කුසේයි ඉබ්න් කිලාබ්" නම් අයෙකුගෙන්. ක්‍රි.ව​. 400 දී පමණ කුසේයි උපත ලබන විට ඔහුගේ ඥාතීන් මක්කා නගරය අවට සංචාරක දිවි පෙවෙතක් ගත කළ එඬේරුන් වශයෙන් ජීවත් වුනා. එවකට මක්කා නගරයේ බලය අත්වී තිබුනේ බැනු කුසා ගෝත්‍රයට​. එම ගෝත්‍රයේ ප්‍රධානියෙක් වුනු හුලායිල් ඉබ්න් හුබ්‍ෂියියා කාබාවේ භාරකාරයා ලෙස කටයුතු කළා. කුසේයි ඔහුගේ දියණිය වුනු හුබ්බා විවාහ කර ගත්තා.

හුලායිල් ගේ මරණයෙන් පසු ඔහුට පුතුන් නොසිටි බැවින් කාබාවේ භාරකාරත්වය කුසේයි ට හිමි වුනා. ඔහු තම ඥාතීන් මක්කා නගරයේ පදිංචි කළා. ක්‍රමයෙන් ඔවුන් මක්කා නගරයේ සහ එයට ඇදී ආ වාර්‍ෂික වන්දනා ගමන වටා වුනු වෙළඳාම තමන් අතට ගත්තා. මේ වෙළඳාම මගින් ඔවුන් ක්‍රමයෙන් ධනයෙන් සහ බලයෙන් වර්ධනය වුනා.

මේ තමයි බැනු කුරෙයිෂ් ගෝත්‍රයේ ආරම්භය​.

බැනු කුරෙයිෂ් ගෝත්‍රය සමන්විත වුනේ වංශ 14 කින්.

1. බැනු අල්-හරිත්
2. බැනු අමීර්
3. බැනු ආදි
4. බැනු තයිම්
5. බැනු සහ්ම්
6. බැනු ජුමාහ්
7. බැනු මක්සුම්
8. බැනු සුහ්.රා
9. බැනු අබ්ද් අල්-දාර්
10. බැනු උමයියා
11. බැනු නව්ෆාල්
12. බැනු හෂීම්
13. බැනු මුත්තාලිබ්
14. බැනු අසාද්

මේ වංශයන් අතරින් ධනවත්ම සහ බලවත්ම වංශය වුනේ බැනු උමයියා වංශ සහ බැනු මක්සුම් වංශ​​. නමුත් කාබාවේ භාරකාරත්වය සහ වන් දනාකරුවන්ට වතුර සැපයීමේ වගකීම හිමි වුනේ බැනු හෂීම් වංශයට​.

බැනු හෂීම් වංශය​

බැනු හෂීම් වංශයේ පූර්වජයා වෙන්නේ ක්‍රි.ව​. 464 දී උපත ලැබූ "හෂීම් ඉබ්න් අබ්ද් මනාෆ්". ඔහුට පුතුන් දෙදෙනෙක් හිටියා. ඔහුට කාබාවේ සහ කාබාවට පැමිණෙන වන්දනා කරුවන් සමඟ කළ වෙළඳාම භාර වුනා. හෂීම් ට පුතු දෙදෙනෙක් හිටියා. ඒ අසාද් සහ අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ්.

අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් කුඩා කලම ඔහුගේ පියා මිය ගියා. ඔහු හැදී වැඩුනේ ඔහුගේ පියාගේ බාල සොහොයුරා වූ මුත්තාලිබ් ළඟ​. මේ නිසා ඔහුට "මුත්තාලිබ් ගේ සේවකයා" යන අරුත ඇති "අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ්" යන නම පට බැඳුනා.

හෂීම් ගෙන් පසු බැනු හෂීම් වංශයේ ප්‍රධානියා වුනේ මුත්තාලිබ්. මුත්තාලිබ් මිය ගිය පසු අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ඒ තනතුරට පත් වුනා. ඒ එක්කම ඔහුට කාබාවේ සහ කාබාව ආශ්‍රිත වෙළඳාමේ භාරකාරත්වයත් හිමි වුනා. නමුත් බැනු උමයියා වංශයේ ප්‍රධානියා වුනු හාර්බ් ඉබ්න් උමයියා මේ අයිතිය වෙනුවෙන් ඔහු සමඟ තරග වැදුනා. නමුත් අවසානයේ කාබාවේ භාරකාරත්වය රැක ගන්න අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් සමත් වුනා.

අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් මක්කාවේ වැසියන් අතර ඉමහත් ගෞරවයක් අත් කරගත් අයෙක්.

අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ට බිරියන් හය දෙනෙක් හිටියා. මේ බිරියන්ට දාව ඔහුට පුතුන් දොළොස් දෙනෙක් සහ දියණියන් හය දෙනෙක් හිටියා.

1. ෂුම්.රා : අල්-හාරිත්
2. ෆාතිමා : අල්-සුබායිර්, අබු තාලිබ්, අබ්ද්-අල්ලාහ්, උම් හකීම්, බර්.රා, අර්වා, අටිකා, උමමා
3. ලුබ්නා : අබ්ද් අල්-උස්සා
4. හලා : හම්සා, සෆියා, අබ්ද් අල්-කාබා, අල්-මුගීරා
5. නටිලා : අල්-අබ්බාස්, ඩිරාර්, කුතුම්
6. මුමන්නා : මුසාබ්

අබ්ද්-අල් මුත්තාලිබ් ගේ පුතෙක් වුනු අබ්ද්-අල්ලාහ් ඉපදුනේ ක්‍රි.ව​. 546 දී. ඔහු විවාහ වුනේ බැනු සුහ්.රා වංශයේ අමීනා බින්ට් වහාබ් සමඟ​. ක්‍රි.ව​. 570 දී ඔහු වෙළඳ තවලමක් සමඟ සිරියාව බලා ගියා. නමුත් අතරමගදී තදින් රෝගාතුර වුනු ඔහු නැවත මක්කාවට එන්න පෙර අතරමගදී මිය ගියා.

 අබ්ද්-අල්ලාහ් මිය යාමෙන් මාස හයකට පසු අමීනා ට පුතෙක් ඉපදුනා. ඔහුගේ නම මුහම්මද්.

අලියා ගේ වසර​

මුහම්මද් උපත ලැබූ ක්‍රි.ව​. 570 වසරේ මක්කා නගරයේ ඉතාමත් වැදගත් සිදුවීමක් සිදුවුනා.

මේ කාලයේ ඉතියෝපියාවේ "අක්සුම් රාජධාණිය​" නම් ඕතඩොක්ස් ක්‍රිස්තියානි රාජ්‍යයක් තිබුනා. යෙමනයේ ක්‍රිස්තියානින්ට සිදුවුනු පීඩාවන් හෙන් ඔවුන් බේරා ගැනීමේ අරමුණෙන් අක්සුම් රජවරු ක්‍රි.ව​. 523 දී යෙමනය යටත් කර ගත්තා. මේ සඳහා ඔවුන්ට බයිසැන්ටයින් රාජධාණියේ සහය ලැබුණා.

අක්සුම් රාජධාණිය

මේ කාලයේදී අරාබි ජාතිකයන් අතර ප්‍රධානම වන්දනා ගමන වුනේ මක්කා නගරයට සිදු කළ වන්දනා ගමන​. යෙමනයේ සනා නගරයටත් වාර්‍ෂික වන්දනා ගමනක් පැවැත්වුනා.  යෙමනයේ අක්සුම් ආණ්ඩුකාරවරයා වුනු "ආබ්‍රහා" ට අවශ්‍ය වුනා සනා වන්දනා ගමන ප්‍රධාන වන්දනා ගමන බවට පත් කිරීමට​. ඒ අරමුණෙන් ඔහු සනා නගරයේ අල්-කුලයිස් නමින් විශාල සහ අලංකාර ක්‍රිස්තියානි දෙව් මැදුරක් ඉඳි කළා. නමුත් මක්කා නගරයේ සිට සනා නගරයට පැමිණ සිටි වෙළඳුන් පිරිසක් මේ දෙව් මැදුර ඇතුලත මූත්‍රා කිරීමෙන් සහ මළපහ කිරීමෙන් එය අපහාසයට ලක් කළා.

මේ සිදුවීමෙන් කෝප වුනු ආබ්‍රහා මක්කා නගරය ආක්‍රමනය කළා. මේ සඳහා ඔහු 40,000 ක විශාල හමුදාවක් සමඟ මක්කා නගරයට ගියා. මේ හමුදාවට යුධ ඇතෙක්ද ඇතුලත් වුනා  (සමහර වාර්තා අනුව ඇතුන් අට දෙනෙක්). ඔහු මුලින්ම මක්කා නගරයට පණිවුඩයක් යැව්වා ඔහු බලාපොරොත්තු වන්නේ කාබාව විනාශ කිරීමට පමණක් බවත්, නමුත් මක්කා නගර වැසියන් ඔහුට එරෙහි වුනොත් මුළු නගරයම විනාශ කරන බවත් දන්වා.

මක්කා නගරය වෙනුවෙන් අබ්‍රහා සමඟ සාකච්ඡා කිරීම පැවරෙන්නේ කාබාවේ භාරකරු වුනු අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ට​. ඔහු සාකච්ඡාව අවසානයේ "මේ පූජ්‍යස්ථානයේ හිමි කරු එහි ආරක්‍ෂකයා. ඔහු එය සතුරන් ගෙන් බේරාගනීවි" ලෙස පවසා නැගිට ගියා.

අබ්‍රහා ගේ දැවැන්ත හමුදාව සහ යුධ ඇතා දකින මක්කා නගර වැසියන් අවට කඳු වලට පලා ගියා. අබ්‍රහා යුධ ඇතා යොදාගෙන කාබාවට පහර දුන්නා. ඉස්ලාමීය පුරාවෘතයන්ට අනුව ඒ මොහොතේදී "අබදිල්" නමින් හැඳින්වෙන කුරුළු රංචුවක් කාබාවට ඉහල අහස වසා ගත්තා. ඒ කුරුල්ලන් විසින් යුධ ඇතාට සහ ආබ්‍රහ ගේ හමුදාවට ගල් වලින් පහර දුන්නා. බිය වෙන හමුදාව පලා ගියා.

ආබ්‍රහ ගේ හමුදාව කාබාවට පහර දීම​

සමහර විට අවට කඳු වලට පළා ගිය මක්කා නාගරිකයන් උස් කඳු වල සිට සතුරු හමුදාවට ගල් වලින් පහර දෙන්න ඇති.

මේ සිද්ධිය නිසා අරාබි ඉතිහාසයේ ක්‍රි.ව​. 570 හැඳින්වෙන්නේ "අලියා ගේ වසර​" නමින්. සමහර නූතන ඉතිහාසඥයන් මේ සිදුවීම සිදු වුනු වසර විදිහට සලකන්නේ ක්‍රි.ව​. 550 හෝ ඒ ආසන්න අවුරුද්දක්.

ක්‍රි.ව​. 575 දී පර්සියානු අධිරාජ්‍යයේ උදව්වෙන් අරාබීන් විසින් මක්සූම් අධිරාජ්‍යයාගේ හමුදාවන් යෙමනයෙන් සම්පූර්නයෙන්ම පළවා හැරියා.

මුහම්මද් ගේ ළමා කාලය​

මුහම්මද් උපත ලබන්නේ ක්‍රි.ව​. 570 දී. අබ්ද්-අල්ලාහ් මිය ගිය නිසා අමීනා සහ ළදරු මුහම්ම්ද් අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ගේ භාරකාරත්වය යටතට පත් වුනා.

මුහම්මද් ට වයස හයක් වන විට ඔහුගේ මව අමීනාත් මිය ගියා. එතැන් සිට ඔහුව සම්පූර්නයෙන්ම රැක බලා ගන්නේ ඔහුගේ සීයා වන අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ්. නමුත් මුහම්මද්ට වයස අවුරුදු අටේදී අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් මිය ගියා.

ඉන්පසුව ඔහුව හදා වඩා ගන්නේ ඔහුගේ පියාගේ සොහොයුරෙක් වුනු අබු තාලිබ් විසින්. අබු තාලිබ් අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ගේ පුතුන් අතරින් දෙවැනි වැඩිමලා. ඒ වගේම අබ්ද් අල්-මුත්තාලිබ් ගෙන් පසුව කාබාවේ භාරකාර තනතුර සහ බැනු හෂීම් වංශයේ ප්‍රධානත්වය දැරුවේ ඔහු.

මේ වන විට බැනු හෂීම් වංශය ධනයෙන් සහ බලයෙන් පිරිහිලා තිබුනා. අබු තාලිබ්ට දරුවන් අට දෙනෙක් සිටියා. මුහම්මද් සහ ඔහුගේ දරුවන් අට දෙනා හදා වඩා ගැනීමට අබු තාලිබ්ට විශාල උත්සහයක් දරන්න සිදු වුනා. මේ නිසා මුහම්මද් ගේ ළමා කාලය ගෙවුනේ ඉතා දුප්පත් පරිසරයක​.

අබු තාලිබ් සිරියාව දක්වා කළ වෙළඳ ගමන් වලදී මුහම්මද් කැටුව ගියා. මේ ගමන් වලදී අවට ලෝකය ගැන සහ වෙළඳාම ගැන හොඳ අවබෝධයක් ලබන්න මුහම්මද්ට හැකි වුනා. ඒ වගේම දක්‍ෂ කවියෙක් ලෙස නම් දරා උන් අබු තාලිබ් ගේ ඇසුරෙන් මුහම්මද්ට කවීත්වය පිළිබඳ හොඳ දැණුමක් ලැබුනා.

සිරියාව දක්වා කළ එක් වෙළඳ ගමනකදී අබු තාලිබ්ට සහ මුහම්මද්ට හුදෙකලාව කල් ගෙවූ ක්‍රිස්තියානි පූජකයෙක් හමු වුනා. ළමා මුහම්මද් දුටු මේ පූජකයා ඔහු කෙදිනක හෝ දෙවියන් ගේ දූතයෙක් වනු ඇතැයි අනාවැකියක් පළ කළා.

මුහම්මද් ගේ තරුණ විය​

තරුණ වියට එළැඹුනු මුහම්ම්ද් වෙළෙන්දෙකු ලෙස ජීවිකාව කරගෙන ගියා. මක්කා නගර වැසියන් අතර ඔහු ප්‍රසිද්ධ වුනේ අවංක​, ඍජු සහ සත්‍ය ගරුක තරුණයෙක් විදිහට​. මේ නිසා ඔහුට "අල්-අමීන්" (විශ්වාසවන්ත​​) සහ "අල්-සදීක්" (සත්‍යගරුක​) යන නම් පටබැඳුනා. මක්කා නගර වැසියන් තමා අතර ඇති වුනු ආරවුල් විසඳීමට මුහම්මද් සොයා ආවා. ඒ ඔහුගේ බුද්ධිමත් බව සහ අපක්‍ෂපාතීබව නිසා.

එවැනි එක සිද්ධියක් කාබාවේ අළුත්වැඩියා කිරීමක් අරබයා ඇති වුනා. කාබාව අළුත්වැඩියා කිරීම සඳහා එහි තිබූ දේව රූප තාවකාලිකව ඉන් අවත් කෙරුණු අතර​, අළුත්වැඩියාවෙන් පසු නැවත ඒවා තැන්පත් කෙරුනා. නමුත් වඩාත්ම වැදගත් සහ වඩාත්ම පූජනීය වූ කළු පාෂාණය නැවත තැන්පත් කිරීමේ ගෞරවය ලබා ගැනීමට වංශ කීපයක් ම ඉදිරිපත් වුනා. ඔවුන් අතර ඇති වුනු ආරවුන විසඳා ගැනීමට අපොහොසත් වූ නිසා ඔවුන් තීරණයක් ලබා දීම මුහම්මද්ට බාර කළා. මුහම්ම්ද් ප්‍රශ්නය නිරාකරණය කළේ විශාල රෙදි කඩක් රැගෙන කළු පාෂාණය එහි මැද තබා සියළුම වංශ වලින් එක් අයෙකු බැගින් රෙදි කඩේ කොන් වලින් අල්ලාගෙන කළු පාෂාණය කාබාව තුලට රැගෙන යන ලෙසට යෝජනා කිරීමෙන්. ඒ මගින් සියළුම වංශ වලට ඔවුන් බලාපොරොත්තු වුනු ගෞරවය ලබා ගැනීමට හැකි වුනා. මේ සිද්ධියෙන් පසු මුහම්මද්ගේ බුද්ධිමත් බව සහ අපක්‍ෂපාතීත්වය මක්කා නගර වැසියන් අතර ප්‍රසිද්ධ වුනා.

කළු පාෂාණය කාබාවේ තැන්පත් කිරීම​

මුහම්මද් කටයුතු කළේ යෙමනය සහ සිරියාව අතර වෙළඳාමේ යෙදුනු තවලම් වල භාරකරුවෙක් විදිහට​. ධනවත් වෙළඳුන් මේ කාන්තාරය හරහා කෙරුණු දුෂ්කර වෙළඳගමන් වල තමාම යෙදෙනු වෙනුවට භාරකරුවන් ඒ සඳහා පත් කළා. මුහම්මද් ගේ අවංක භාවය නිසා ඔහු බොහෝ වෙළඳ තවලම් වල භාරකරු විදිහට කටයුතු කළා. මේ මගින් තරමක ධනයක් උපයා ගැනීමට ඔහුට හැකි වුනා.

මුහම්මද් යටතේ තමාගේ තවලම් භාර කළ එක් ධනවත් වෙළෙන්දෙක් වුනේ කදීජා බින්ට් කුවයිලිඩ් නම් ධනවත් කාන්තාවක්.

කදීජා

කදීජා බින්ට් කුවයිලිඩ් එවකට මක්කා නගරයේ සිටි ධනවත්ම වෙළෙන්දෙක්. ඇයගේ ජීවිතයේ මුල් කාලය පිළිබඳ එකිනෙකට පරස්පර විස්තර රැසක් තියෙනවා. ඒ නිසා ඒ ගැන පැහැදිලි චිත්‍රයක් නෑ.

සමහර වාර්තාවන්ට අනුව ඇය ඒ වන විට දෙවරක් විවාහ වෙලා, ඒ සැමියන් දෙදෙනාම මිය ගිහින්. සමහර වාර්තාවන්ට අනුව ඇය ඒ වෙද්දි විවාහ වෙලා හිටියෙ නෑ. සමහර වාර්තා වලට අනුව කලින් විවාහ වලින් ඇයට දරුවන් තුන් දෙනෙක් හිටියා. සමහර වාර්තා වලට අනුව ඒ ඇගේ සොයුරියගේ දරුවන්. සමහර වාර්තා වලට අනුව ඇය ඒ වෙද්දි 28 හැවිරිදියි. සමහර වාර්තා වලට අනුව 40 හැවිරිදියි.

ඇය ධනවත් ව්‍යාපාරික කාන්තාවක් වූ නිසා ඇගේ වයස 28 ට වඩා 40 ට ළං වුනු බවත්, වයස 40 වන තුරු අවිවාහකව සිටීම අසාමාන්‍යය නිසා ඇය කලින් විවාහ වී සිටි බවත් අනුමාන කරන්න පුළුවන්.

ඇගේ ඥාති සොහොයුරා නෙස්තෝරියානු ක්‍රිස්තියානි පූජකයෙක්. ඇගේ ආගම පිළිබඳ පැහැදිලි තොරතුරක් නැතත්, බොහෝ අරාබීන් මෙන් ඇයත් බහු දේව ඇදහිලි වල යෙදුනු බව අනුමාන කරන්න පුළුවන්. සමහර විට ඇගේ ඥාති සොහොයුරා මෙන් ඇයත් ක්‍රිස්තියානි ආගම ඇදහුවා වෙන්නත් පුළුවන්.

කෙසේ නමුත් තමාගේ තවලම් භාරව කටයුතු කළ බුද්ධිමත් සහ අවංක තරුණයා පිළිබඳ පැහැදුනු කදීජා ඔහුව විවාහ කරගත්තා. ඒ ක්‍රි.ව​. 595 දී. එතකොට මුහම්මද්ට වයස අවුරුදු 25 යි.

මුහම්මද් සහ කදීජා ගේ විවාහය​

කදීජා සහ මුහම්මද්ට දරුවන් කීප දෙනෙක් සිටියා. ඔවුන් ගේ පළමුව් පුතා වුනේ කාසීම් (මේ නිසා මුහම්මද්ට "අබු කාසීම්" යන පටබැඳි නාමය ලැබුනා). කාසීම් දෙහැවිරිදි වියේදී මිය ගියා. ඉන්පසු ඔවුන්ට දූවරු හතර දෙනෙක් ලැබුනා. ඒ සයිනාබ්, රකයියා, උම් කුතුම් සහ ෆාතිමා. අවසානයේ ලැබුනු අබ්ද්-අල්ලාහ් නම් පුතා ද ළදරු වියේදී මිය ගියා.

සමහර වාර්තා වලට අනුව දූවරු හතර දෙනාගෙන් මුහම්මද්ට දාව ලැබුනේ ෆාතිමා පමණයි. අනෙක් තිදෙනා කදීජා ගේ පෙර විවාහ වල දරුවන් හෝ ඇගේ සොයුරියන් ගේ දරුවන්. ඇගේ වයස පිළිබඳව සිතා බලද්දී එහි කිසියම් සත්‍යතාවයක් ඇති බව හිතන්න පුළුවන්.

මේ දරුවන්ට අමතරව තවත් පිරිමි ළමුන් දෙදෙනෙක් ඔවුන් ළඟ හැදී වැඩුනා. එක් අයෙක් කළක් කදීජා ගේ මෙහෙකාරයෙක් ලෙස කටයුතු කළ සයීද්. පසුව කදීජා ඇය පුතෙක් ලෙස හදා වඩා ගත්තා. අනෙකා මුහම්මද් ගේ පියාගේ සොහොයුරෙක් වුනු අබු තාලිබ් ගේ පුතා වුනු අලී.

අලී ඉබ්න් අබු තාලිබ්

මේ වන විට බැනු හෂීම් වංශයේ ප්‍රධානියා විදිහට කටයුතු කළේ අබු තාලිබ්. නමුත් ඔහු ධනවත් කමින් පිරිහිලා සිටි නිසා මුහම්මද් ඔහුගේ බාලම පුතා වුනු අලී ඉබ්න් අබු තාලිබ් තමා ඇසුරේ හදා වඩා ගත්තා. නෑ කමින් අලී මුහම්මද් ගේ ඥාති සොහොයුරා වුනත්, තමාට වඩා වයසින් අවුරුදු 30 ක් බාල වුනු අලීට මුහම්මද් සැලකුවේ තමාගේ පුතා විදිහට.

පසු කළෙක ඉස්ලාමීය ඉතිහාසයේ දෙවැනියට වැදගත්ම පුද්ගලයා වෙන්නේ අලී ඉබ්න් අබු තාලිබ්.



ක්‍රි.ව​. 610 වන විට මුහම්මද් ගේ වයස අවුරුදු 40 යි. ඔහු සෑහෙන තරම් ධනයක් සහ කීර්තියක් අත් කරගෙන සිටි මක්කා නගරයේ වැදගත් පුද්ගලයෙක්. ඔහුගේ සහ කදීජා ගේ විවාහය ප්‍රීතිමත් එකක්.

නමුත් ඒ සියල්ල වෙනස් කරන සිදු වීමක් සිදු වුනා.