මාලදිවයිනේ අතොළු - 6 (දකුණු මධ්‍යම ප්‍රාන්තය​)

දකුණු මධ්‍යම ප්‍රාන්තය අතොළු දෙකකින් සමන්විතයි.

1. කොළුමදුලු
2. හද්දුන්මති

කොළුමදුලු

නිල නාමය : කොළුමදුලු
කේතය : තා
ප්‍රාන්තය : දකුණු මධ්‍යම
අයත්වන සොබාවික අතොළු : කොළුමදුලු
ජනගහණය : 8,901
දූපත් : 66
ප්‍රධාන දූපත : වේමන්දු

පදිංචිකරුවන් සහිත දූපත් : 13
(බුරුනී, දියමිංගිලි, ගාදිෆ්ෆුෂි, ගුරයිදූ, හිරිලන්දූ, කන්ඩූදූ, කින්බිදූ, මදිෆුෂි, ඔමදූ, තිමරෆුෂි, වන්දූ, වේමන්දූ, විලුෆුෂි)

පදිංචි කරුවන් ර​හිත දූපත් : 53

ධීවර කර්මාන්තය සඳහා ප්‍රසිද්ධ අතොළුවක්

වැදගත් ස්ථාන​:

කින්බිදූ දූපත​ -

"වේරු" නමින් හැඳින්වෙන බෞද්ධ ආරාමයක නටබුන් මේ දූපතේ තියෙනවා. මේ නටබුන් වලට ස්ථුපයකුත් අයත්.

හද්දුන්මති

 

නිල නාමය : හද්දුන්මති
කේතය : ලාමු
ප්‍රාන්තය : දකුණු මධ්‍යම
අයත්වන සොබාවික අතොළු : හද්දුන්මති
ජනගහණය : 11,795
දූපත් : 82
ප්‍රධාන දූපත : ෆොනදූ

පදිංචිකරුවන් සහිත දූපත් : 15
(දන්බිදූ, ෆොනදූ, ගාදූ, ගැන්, හිතදූ, ඉස්දූ, කලයිදූ, කුනහන්දූ, මාබයිදූ, මාමෙන්දූ, මාවා, මුන්දූ, මාන්දූ, වදිනොළු, ඔළුවේළි)

පදිංචි කරුවන් ර​හිත දූපත් : 67

අතීතයේදී මාලදිවයිනේ බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස සැලකුණ අතොළුවක්

වැදගත් ස්ථාන​:

දන්බිදූ දූපත​ -

මාලදිවයිනෙන් හමුවූ පැරණිම තඹ සන්නසක් හමුවෙලා තියෙන්නේ මේ දූපතෙන්. මේ තඹ සන්නස් දිවෙහි බසින් හැඳින්වෙන්නේ "ලෝමාෆානු" නමින්. දන්බිදූ ලෝමාෆානු හි සඳහන් වෙන්නේ මාලදිවයිනට ඉස්ලාමය පැමිණි පසු බෞද්ධ වෙහෙර විහාර විනාශ කළ හැටි. ස්ථුප වල චත්‍රාවලිය කඩා බිඳ දැමූ හැටිත්, වයිරෝචන බෞද්ධ ප්‍රතිමා විනාශ කළ හැටිත් එහි සඳහන්.

ගැන් දූපත -

1923 H.C.P. බෙල් මහතා ගේ පුරාවිද්‍යාත්මක ගවේෂනය සිදු වන කාලයේදී ඉතාමත් හොඳින් ඉතිරිව තිබූ ස්ථුපය පිහිටලා තිබුනේ ගැන් දූපතේ. කුරුහින්නා හි පිහිටි මුන්බරු විහාරයේ ස්ථුපයේ චත්‍රාවලිය හැරුණුවිට අනෙක් සියළුම කොටස් ඉතිරි වී තිබූ බව කියැවෙනවා. මීට අමතරව මුදින්හින්නා හි පිහිටි ගමු හයිතෙලි විහාරයත් ගැන් දූපතේ ඇති තවත් බෞද්ධ පුරාවස්තුවක්. මාලදිවයින් ජනවහරට අනුව එය තමයි මාලදිවයිනේ අවසාන බෞද්ධ විහාරය​.

කුරුහින්නා හි ස්ථුපය​

ඉස්දූ දූපත -

මාලදිවයිනෙන් මෙතෙක් හමුවූ පැරණිම තඹ සන්නස වන "ඉස්දූ ලෝමාෆානු" හමුවෙලා තියෙන්නෙ ඉස්දූ දූපතෙන්. මේ සන්නසෙන් කියැවෙන විදිහට බෞද්ධ භික්‍ෂූන් මාලේ දූපතට රැගෙන ගිහින් හිස ගසා දාලා තියෙනවා. මාලදිවයිනෙන් මෙතෙක් හමුවූ විශාලම ස්ථුපයක් හමුවන්නේත් ඉස්දූ දූපතෙන්.

මුන්දූ දූපත -

බෞද්ධ ස්ථුපයක නටබුන් මේ දූපතෙන් හමුවෙනවා.

කද්දූ දූපත -

මේ දූපතේ අභ්‍යන්තර ගුවන්තොටුපොළක් පිහිටලා තියෙනවා.