.විදුලි ලාම්පු මිලදී ගැනීමේදී දැනගත යුතු කරුණු - 3

මේ ලිපියෙන් කතා කරන්නෙ විදුලි ලාම්පු වලින් විහිදෙන ආලෝකයේ වර්ණය ගැන​.

අපි දන්නවා ආලෝකය හැදිල තියෙන්නෙ විද්‍යුත් චුම්බක වර්ණාවලියේ කොටසකින් කියල​.

සූර්‍යයා  ගෙන් ලැබෙන ස්වාභාවික ආලෝකයේ මේ සම්පූර්ණ වර්ණාවලියම අඩංගු වෙනවා. ඒ නිසා ඒ ආලෝකය අපිට පේන්නෙ සුදු පාටට​. ඒ වගේම ඒ ආලෝකය යටතේ සියළුම වස්තූන් ගේ ස්වාභාවික වර්ණය ඒ ආකාරයෙන්ම කිසිම විකෘති වීමකින් තොරව අපිට පේනවා.

නමුත් විදුලි ලාම්පු වලින් ලැබෙන ආලෝකයේ සම්පූර්ණ වර්ණාවලියම අඩංගු වෙන්නෙ නෑ. ඒ නිසා අපිට වස්තූන් ගේ ස්වාභාවික වර්ණය ඒ විදිහටම පේන්නෙ නෑ.

උදාහරණයකට අපි දන්නව සූත්‍රිකා පහනකින් ලැබෙන ආලෝකය කහට හුරුයි. ඒ වගේම සෝඩියම් ලාම්පුවකින් ලැබෙන ආලෝකය කහ පාටයි. රසදිය ලාම්පුවකින් ලැබෙන ආලෝකය ලා දම් පාටයි.

මේ නිසා විවිධ විදුලි ලාම්පු වල ආලෝකය යටතේ අපිට වස්තූන් ගේ පාට පේන්නෙ තරමක් විකෘති වෙලා. උදාහරණයකට සෝඩියම් ලාම්පුවක ආලෝකය යටතේ අපිට රතුපාට පේන්නෙ දුඹුරු පාටට​.

මේකෙ තියෙන වැදගත් කම මොකද්ද​?

1. සමහර අවස්ථා වලදී අපිට වස්තුවක වර්ණය ඉතාමත් නිවැරදිව දකින එක වැදගත් වෙනවා. උදාහරණයකට ඇඟළුම් කම්හලක​.

2. ඒ වගේම වර්ණ විකෘති වෙලා පේන ආලෝකයක් යටතේ දීර්ඝ වෙලාවක් ඉන්න එක ඇස් දෙකට සහ මනසට වෙහෙසකර වෙන්න පුළුවන්.

ඒ නිසා ගෙදරක් ආලෝකමක් කරද්දි මේක එච්චරම වැදගත් නොවුනත්, කර්මාන්තශාලාවක් වගේ තැනකදි මේක ඉතාමත් වැදගත් වෙන්න පුළුවන්.

විදුලි ලාම්පු වල ආලෝකයේ වර්ණ ගැන කතා කරද්දි සංකල්ප දෙකක් තියෙනවා.

1. වර්ණ උෂ්ණත්වය​ (Colour Temperature)

මේ සංකල්පයෙන් කියවෙන්න ලාම්පුවෙන් විහිදෙන ආලෝකයේ වර්ණය ගැන​. මේකට උෂ්ණත්වයේ සම්බන්ධයක් නෑ. ඒ කෑල්ල එන්නෙ වෙනත් හේතුවක් නිසා.

විදුලි ලාම්පුවකින් එන ආලෝකය නිල් පාටේ සිට කහපාට දක්වා පරාසයක වෙනස් වෙනවා. සුදු පාට තියෙන්නෙ මේකෙ මැද හරියෙ. ඒ නිසා මේ වර්ණ පොදුවේ වර්ග කෙරෙනවා "උණුසුම් වර්ණ​" (කහ පාටට හුරු වර්ණ​) සහ "සිසිල් වර්ණ​" (නිල් පාටට හුරු වර්ණ​) කියල​.

නමුත් මෙතනදි ගැටළුවක් එනව​. ඒ තමයි මේක නිවැරදිය සංඛ්‍යාත්මකව ප්‍රකාශ කළ නොහැකි වීම. ඒ ගැටළුව ගොඩ දා ගන්න තමයි "වර්ණ උෂ්ණත්වය​" කියල සංකල්පය හඳුන්වා දීල තියෙන්නෙ.

අපි දන්නවා යකඩයක් රත් කරද්දි ඒක මුලින්ම රතු පාට වෙනව​. ඊට පස්සෙ කහ පාට​. ඊට පස්සෙ සුදු. ඊටත් පස්සෙ නිල් පාට​. මේ එක එක පාට ලැබෙන නියමිත උෂ්ණත්වයන් තියෙනවා.

විදුලි ලාම්පුවක ආලෝකයේ වර්ණය ප්‍රකාශ කරන්න යොදා ගන්නෙ මේ උෂ්ණත්වය​. ඒකට පාවිච්චි කරන්නෙ උෂ්නත්වය මණින ඒකකයක් වන කෙල්වින්.

උදාහරණයකට විදුලි ලාම්පුවක වර්ණ උෂ්ණත්වය කෙල්වින් 1000 යි කිව්වොත් ඒකෙන් අදහස් වෙන්නෙ කෙල්වින් 1000 කට රත් කරපු යකඩයකින් විහිදෙන ආලෝකයේ පාට ඒ විදුලි ලාම්පුවෙන් විහිදෙනව කියල​. ඒකට ලාම්පුවේ උෂ්ණත්වයේ සම්බන්ධයක් නෑ.

හැබැයි මෙතන මතක තියා ගන්න ඕනෙ දේ තමයි අපි "උණුසුම් වර්න​" කියල හඳුන්වන වර්න වල කෙල්වින් අගය "සිසිල් වර්ණ​" කියල හඳුන්වන වර්න වල කෙල්වින් අගයට වඩා අඩුයි කියන එක​.

එතකොට අපි මිලදී ගන්න විදුලි ලාම්පුවක වර්ණ උෂ්නත්වය කෙල්වින් 1500 කියල ගහල තිබ්බොත් සම්මත වර්ණ උෂ්නත්ව සටහනක් අරගෙන කෙල්වින් 1500 ට අදාල පාට මොකද්ද කියල බලාගන්න පුළුවන්.

2. වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශකය​ (Colour Rendering Index - CRI)

වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශකය කියන්නෙ විදුලි ලාම්පුවක ආලෝකය යටතේ වස්තුවක ස්වාභාවික වර්ණය කොයිතරම් විකෘති වෙනවද කියන එක පිළිබඳ මිනුමක්.

අපි සලකනවා ස්වාභාවික හිරු එළියේ වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශකය 100 කියල​. ඒ කියන්නෙ කිසිම විකෘතියක් නෑ. අනිත් ආලෝකයන් ගේ වර්න ප්‍රකාශක දර්ශකය 100 ට අඩු අගයක් ගන්නව​.

පහළ ප්න්තූරයේ තියෙන්නෙ විවිධ වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශක සහිත ආලෝක යටතේ එකම ඇපල් ගෙඩිය අපිට පේන හැටි.

ඒ ඒ විදුලි ලාම්පු වලට නියමිත වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශකය සඳහන් කරල තියෙනවා. 

ඒ වගේම ඒ ඒ ස්ථානයන්ට තිබිය යුතු අවම වර්ණ ප්‍රකාශක දර්ශකයන් සම්මත කරගෙන තියෙනවා.

උදාහරණ කීපයක්:
කාර්‍යාල - > 80
ඉලෙක්ට්‍රොනික් කර්මාන්තශාලා - > 70
කර්මාන්තශාලා - > 60
ගබඩා - > 20

විදුලි ලාම්පු මිලදී ගනිද්දි මේ ගැනත් අවධානය යොමු කරන්න ඕනෙ.

ඒ වගේම ලාම්පු පිරිවැද්දුම (Light Fitting) මගිනුත් මේ දෙකේ අගයන් වලට බලපෑමක් තියෙනවා. ඒ නිසා පිරිවැද්දුම් මිලදී ගද්දි ඒ ගැනත් හොයල බලන්න වෙනවා.