විදුලි ලාම්පු මිලදී ගැනීමේදී දැනගත යුතු කරුණු - 2

මුලින්ම අපි බලමු ආලෝකය මනින ඒකක කීපයක් ගැන​.

අපි දන්නවා අපි විදුලි බලය මනින්නේ "වොට් (W)" ඒකකයෙන්. අපි ගන්න විදුලි ලාම්පු වොට් 20, වොට් 60, වොට් 100 ආදී වශයෙන් සටහන් කරල තියෙනවනෙ. ඒකෙන් කියැවෙන්නේ ඒ ලාම්පුව පාවිච්චි කරද්දි කොයිතරම් විදුලි බලයක් වැය වෙනවද කියල​. ඒ කියන්නෙ වොට් 60 ක ලාම්පුවක් වොට් 20 ක ලාම්පුවකට වඩා විදුලි බලය පාවිච්චි කරනව.

හැබැයි වොට් වලින් කියැවෙන්නෙ නෑ අපිට ලැබෙන ආලෝකය ගැන​. ඒ ඒ ලාම්පු වල විදුලි බලය ආලෝකය බවට හැරවීම වෙනස්. උදාහරණයකට වොට් 10 ක CFL ලාම්පුවක් වොට් 60ක සූත්‍රිකා ලාම්පුවකට වඩා අලෝකය දෙනව වෙන්න පුළුවන්.

ආලෝකය මනින ප්‍රධාන ඒකක තුනක් තියෙනවා.

1. කැන්ඩෙලා (Cd)

යම්කිසි ආලෝක ප්‍රභවයකට ආලෝකය නිකුත් කිරීමේ හැකියාව මනින්නෙ කැන්ඩෙලා වලින්. මේක ආලෝක ප්‍රභවයේ ගුණයක්.

2. ලූමෙන් (lm)

යම්කිසි ආලෝක ප්‍රභවයකින් නිකුත් වන ආලෝක ප්‍රමානය මනින්නෙ ලූමෙන් වලින්. මේක ආලෝකයේ ගුනයක්.

3. ලක්ස් (lux)

යම්කිසි ආලෝක ප්‍රභවයකින් නිකුත් වල ආලෝක ප්‍රමානයෙන් කොයිතරම් දීප්තියක් යම්කිසි තැනකට ලැබෙනවද කියල මනින්නෙ ලක්ස් වලින්. මේක ස්ථානයේ ගුණයක්.


හරියට තේරුනෙ නෑ නෙ? උදාහරණයකින් පැහැදිලි කරන්නම්.

අපි ගන්නව විදුලි ලාම්පුවක්. මේකට තියෙනව ආලෝකය නිකුත් කිරීමේ හැකියාවක්. අපි හිතමු කැන්ඩෙලා 100 කියල​.

දැන් මේක දල්වනවා. මේකෙන් යම්කිසි ආලෝක ප්‍රමානයක් නිකුත් වෙනව​. දැන් අපි මේකෙ මතුපිටෙන් බාගයක් වැහෙන්න කළු කඩදාසි අලවනව​. එතකොට මේකෙන් නිකුත් වෙන ආලෝක ප්‍රමානය බාගෙකින් අඩු වෙනව​.

නමුත් ලාම්පුවේ හැකියාවට මොකුත් වෙනසක් වුනේ නෑ නෙ. ඒක කැන්ඩෙලා 100 ම තමයි.

එතකොට අඩු වුනේ මොකද්ද​? ලාම්පුවෙන් එන ආලෝකයේ ලූමෙන් ප්‍රමානය​.

දැන් අපි සුදු කඩදාසියක් අරගෙන ලාම්පුවට මීටරයක දුරින් අල්ලනව​. එතකොට කඩදාසිය යම්කිසි ප්‍රමානයකට දීප්තිමත් වෙනව​. ඒ කඩදාසියම මීටර් 10ක දුරින් අල්ලනව​. කලින්ට වඩා දීප්තිය අඩුයි.

නමුත් ලාම්පුවෙන් නිකුත් වෙන ආලෝකයේ ලූමෙන් ප්‍රමානයේ වෙනසක් වුනේ නෑ.

එතකොට අඩු වුනේ මොකද්ද​?

අපි ලාම්පුවෙන් ඈතට යද්දි ලාම්පුවේ ආලෝකය වැඩි වර්ගඵලයක් පුරා විහිදෙනව​. ඒ කියන්නෙ වර්ග මීටරයකට වැටෙන් ආලෝක ප්‍රමානය අඩු වෙනව​. ඒ කියන්නෙ ආලෝකයේ ඝනත්වය (එහෙම නැත්තං දීප්තිමත් බව​) අඩුවෙනව​.

ඒ කියන්නෙ අඩු වුනේ ආලෝකයේ ලක්ස් ප්‍රමානය​. ඒක තැනෙන් තැනට වෙනස්.

දැන් අපි ආපහු එනව විදුලි ලාම්පු මිලදී ගැනීමට​.

අපිට ඇඟට දැනෙන්නෙ විදුලි ලාම්පුවකින් දෙන ආලෝක ප්‍රමානය​. ඒකෙ විදුලි බල පාවිච්චිය නෙවෙයි. නමුත් අපි සල්ලි ගෙවන්නෙ විදුලි බලයට. ආලෝකයට නෙවෙයි. එතකොට විදුලි බලය සහ අලෝකය අතර සම්බන්ධයක් ගොඩ නගා ගන්න ඕනේ.

මේ සම්බන්ධයට කියනව "ආලෝක කාර්‍යක්‍ෂමතාවය (luminous efficacy)" කියල​.

ආලෝක කාර්‍යක්‍ෂමතාවය කියන්නෙ විදුලි බලය වොට් එකක් පාවිච්චි කරල විදුලි ලාම්පුවකින් නිපදවන ආලෝකයේ ලූමෙන් ප්‍රමානය​. මේකෙ ඒකකය "වොටයට ලූමෙන් (lm/W)"

අපිට පේනව ආලෝක කාර්‍යක්‍ෂමතාවය වැඩියි කියන්නෙ විදුලි ලාම්පුවකට අඩු විදුලි බලයකින් වැඩි ආලෝකයක් නිපදවන්න පුළුවන් කියන එක​. ඒ කියන්නෙ ආලෝක කාර්‍යක්‍ෂමතාවය වැඩි ලාම්පු පාවිච්චි කිරීම සාක්කුවට හොඳයි.

අපි කලින් පෝස්ට් එකේ දැන ගත්ත විදුලි ලාම්පු වර්ග වල ආලෝක කාර්‍යක්‍ෂමතාවය කොහොමද කියල බලමු.

සූත්‍රිකා ලාම්පු : 12 lm/W
හැලජන් ලාම්පු : 18 lm/W
ප්‍රතිදීප්ත ලාම්පු (ටියුබ් ලයිට්) : 50 ~ 100 lm/W
සංයුක්ත ප්‍රතිදීප ලාම්පු (CFL) : 60 lm/W
රසදිය වාෂ්ප ලාම්පු : 40 ~ 60 lm/W
අඩු පීඩන සෝඩියම් ලාම්පු : 100 ~ 200 lm/W
අධි පීඩන සෝඩියම් ලාම්පු : 100 ~ 150 lm/W
ලෝහ හේලයිඩ ලාම්පු : 100 lm/W
ආලෝක විමෝචක ඩයෝඩ ලාම්පු (LED) : 130 lm/W

මේ ලැයිස්තුව බැලුවම අපිට පේනව සූත්‍රිකා ලාම්පු කියන්නෙ ඉතා අඩු කාර්‍යක්‍ෂමතාවයක් තියෙන ලාම්පු වර්ගයක් කියල​. ඒ වෙනුවට CFL සහ LED ලාම්පු පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් නං සාක්කුවටත් හොඳයි. රටටත් හොඳයි.

සාක්කුව ගැන විතරක්ම බැලුවොත් හොඳම ලාම්පු වර්ගය අඩු පීඩන සෝඩියම් ලාම්පු. හැබැයි මතක ඇති මේ ලාම්පු වල ආලෝකය කහ පාටයි කිව්ව​. ඒ නිසා මේ ලාම්පුවක් දැම්මම අවට වර්ණ ටික ඔක්කොම විකෘති වෙලා පේන්නෙ. උදාහරණයකට රතු පාට පේන්නෙ දුඹුරු පාටට​.