බොන්සයි - 3 (බොන්සයි කලාවේ මූලික නීති රීති​)

බොන්සයි ගසක උස​

බොන්සයි ගසක ප්‍රධාන ලක්‍ෂනය වෙන්නේ එහි ඇති කුඩා බව​.

බොන්සයි කලාවේදී ගස් වල ප්‍රමානය​ අනුව ප්‍රධාන කොටස් තුනකට බෙදෙනවා.

මේ විදිහට වර්ග කරද්දි සාමාන්‍යය රීතියක් විදිහට ගසේ උස සඳහන් කළත්, යම්කිසි ගසක් ප්‍රමානය අනුව වර්ග කිරීමේදී එකම සාධකය වෙන්නෙ උස නෙවෙයි. ඒ සඳහා ගසේ මහත​, අතු ප්‍රමානය​, සිටුවා ඇති බඳුනේ ප්‍රමානය​, ගසක් ඔසවා ගැනීමේ පහසුව වගේ කරුණු කීපයක්ම බලපානවා.

1. කුඩා ප්‍රමානයේ බොන්සයි - උසින් අඟල් 1 සහ 10 අතර​
2. මධ්‍ය ප්‍රමානයේ බොන්සයි - උසින් අඟල් 10 සහ 36 අතර​
3. විශාල ප්‍රමානයේ බොන්සයි - උසින් අඟල් 30 සහ 80 අතර​

මේ ප්‍රධාන කොටස් අනු කොටස් වලට බෙදෙනවා.

කුඩා ප්‍රමානයේ බොන්සයි වර්ග​

1. කෙෂිත්සුබො (පොපි ඇට ප්‍රමානය) - උස අඟල් 1 සහ 3 අතර​
2. ෂිතො (ඇඟිලි තුඩු ප්‍රමානය) - උස අඟල් 2 සහ 4 අතර​
3. මමෙ (අල්ලේ ප්‍රමානය​) - උස අඟල් 2 සහ 6 අතර​
4. ෂෝහින් - උස අඟල් 5 සහ 8 අතර​
5. කොමොනො - උස අඟල් 6 සහ 10 අතර​

මධ්‍යම ප්‍රමානයේ බොන්සයි වර්ග​

1. කදතෙ-මොචි - උස අඟල් 10 සහ 18 අතර​
2. චුමොනො - උස අඟල් 16 සහ 36 අතර​
3. චිචු - උස අඟල් 16 සහ 36 අතර​

විශාල ප්‍රමානයේ බොන්සයි වර්ග​

1. ඔමොනො - උස අඟල් 30 සහ 48 අතර​
2. දයි - උස අඟල් 30 සහ 48 අතර​
3. හචි-උයෙ - උස අඟල් 40 සහ 60 අතර​
4. ඉන්පෙරියරු (රාජකීය​) - උස අඟල් 60 සහ 80 අතර​


අපිට සාමාන්‍යයෙන් බොන්සයි කිව්වම හිතේ මැවෙන්නෙ මධ්‍යම ප්‍රමානයේ බොන්සයි ගස්. වඩාත්ම බහුල වෙන්නෙත් මධ්‍යම ප්‍රමානයේ බොන්සයි. ඒ වගේම බොන්සයි කලාවේ තාක්‍ෂනය කුඩා සහ විශාල ප්‍රමානයේ බොන්සයි වලට යොදද්දි තරමක් වෙනස් වෙනවා.

ඒ නිසා මේ ලිපියේ කතා කරන්නෙ මධ්‍යම ප්‍රමානයේ බොන්සයි ගැන​.

බොන්සයි ගසක පෙනුම​

බොන්සයි ගසකින් බලාපොරොත්තු වෙන්නෙ මූලික වශයෙන් කුඩා ගසකට විශාල ගසක පෙනුම ලබා දීම​.

බොන්සයි ගසක "ඉදිරිපසක්" තියෙනවා. ගස තියල තියන්න ඕනෙ ඉදිරිපස නරඹන්නාගේ පැත්තට තියෙන විදිහට​. ගසක් දිහා බලන කෝනයෙන් ගසක පෙනුම විශාල වශයෙන් වෙනස් වෙන නිසා තමාගේ ගසේ "ඉදිරිපස​" තෝරා ගැනීම ඉතාම වැදගත්. සමහරවිට බොන්සයි කලාවේ වැදගත්ම අංගය ඒක වෙන්න පුළුවන්. ගස හැඩ ගැන්වීම සම්පූර්නයෙන්ම රඳා පවතින්නේ ගසේ ඉදිරිපස තෝරාගැනීම මත​.

ගසේ කඳ ඉහලට යන විට ක්‍රමයෙන් සිහින් වෙන්න ඕනෙ.

ගසේ මුදුන නරඹන්නා දෙසට තරමක් නැවිල තියෙන්න ඕනෙ. හරියට ගස නරඹන්නාට හිස නවා ආචාර කරනවා වගේ.

ගසේ කඳ තුවාල වී නොතිබිය යුතු අතර​, පාසි ආදිය නොබැඳී පිරිසිදු තත්වයේ තියෙන්න ඕනෙ.

ගසේ අතු බෙදෙන්න පටන් ගන්න ඕනෙ ගසේ සම්පූර්න උසෙන් තුනෙන් එකක උසකදී. ඒ කියන්නෙ ගසේ උසෙන් පළවෙනි තුනෙන් එක කඳ පමනක විය යුතු අතර​, ඉතුරු තුනෙන් දෙක අතු සහිත විය යුතුයි.

ගසේ ඉහළට යනකොට අතු වල ප්‍රමානය (මහත සහ දිග​) ක්‍රමයෙන් අඩු වෙන්න ඕනෙ.

ගසේ "ඉදිරිපසින්" බලනකොට ප්‍රධාන අතු කඳ හරස් වෙන විදිහට තියෙන්න බෑ.

අතු බෙදෙනකොට නරඹන්නා දෙසට අතු බෙදෙන්න බෑ.

එකම උසකින් අතු දෙකක් බෙදෙන්න බෑ.

එකම තැනකින් අතු දෙකක් බෙදෙන්න බෑ.

හැකි සෑම විටම අතු බෙදෙන දිශාව වමට​, දකුණට සහ පිටුපසට අතර මාරු වෙන්න ඕනෙ. ඒ කියන්නෙ එක ළඟ අතු දෙකක් එකම පැත්තට බෙදෙන්න බෑ.

ගසේ මුල් පොළව තුලට යාමට පෙර පොඩි දිගක් නරඹන්නාට පේන විදිහට මතුවෙලා තියෙන්න ඕනෙ.

ගසේ මුල් පොළව තුලට යාමට පෙර හොඳින් විහිදිලා තියෙන්න ඕනෙ. ඒවා විහිදෙන වට ප්‍රමානය ගසේ කඳට වඩා පළල් වෙන්න ඕනෙ.

මුල් පේන්න තියෙන හරියෙදි එකිනෙකා පැටලිලා තියෙන්න බෑ.

ගසේ කොළ ගසට සාපේක්‍ෂව කුඩා වෙන්න ඕනෙ.

මියගිය​, වියළුනු සහ රෝගී වුනු කොළ තියෙන්න බෑ.

ගසේ ඉදිරිපසට වඩා පසුපස කොළ වැඩිපුර තියෙන්න ඕනෙ.

කොළ වල මකුළු දැල්, කෘමි සතුන් ගේ අපද්‍රව්‍යය, තැන්පතු ආදිය නැතුව පිරිසිදුව තියෙන්න ඕනෙ.

මල් සහ් ගෙඩි තියෙනව නම්, අඩු පාඩු නොමැති පරිපූර්ණ තත්වයේ තියෙන්න ඕනෙ.

එක බඳුනක ගස් කීපයක් තියෙන අවස්ථාවක​, ඒ සියළුම ගස් එකම වර්ගයේ ගස් විය යුතුයි.

(මේ සමහර නීති සමහර බොන්සයි රටාවන් වලදි බිඳ වැටෙනවා)

බඳුන​

බොන්සයි ගසක් අනිවාර්‍යයෙන්ම හිටවන්නෙ බඳුනක​. මේ බඳුන ගසට සාපේක්‍ෂව කුඩා ප්‍රමානයේ එකක් විය යුතුයි.

බඳුන පැතලි විය යුතු අතර​, වටකුරු, ඕවලාකාර හෝ හතරැස් හැඩයෙන් තියෙන්න ඕනෙ.

බඳුන චාම් වෙන්න ඕනෙ. විවිධ වර්ණයන් හෝ විසිතුරු කැටයම් ආදිය තියෙන්න බෑ. බොහෝ විට බඳුන කළු හෝ දුඹුරු පැහැය ගන්නවා.

බඳුන පිරිසිදු වෙන්න ඕනෙ.

බොන්සයි ගස (හෝ ගස්) සහ කලාකරුවා විසින් තෝරාගත් පාසි හැරුණු විට වෙනත් කිසිම ශාඛයක් බඳුනේ තියෙන්න බෑ.

බොන්සයි පස​, කලාකරුවා විසින් තෝරාගත් සොබාවික පෙනුමැති ගල් කීපයක් හැරුණුවිට වෙනත් කිසිම දෙයක් බඳුනේ තියෙන්න බෑ.

බොන්සයි ගස බඳුන තුල ස්ථානගත කරන්නෙ බඳුනේ හරි මැදින් මදක් පසුපසට සහ පැත්තකට වෙන්න​. ගස ස්ථානගත කරද්දි බඳුන සමඟ ගසේ සමබරතාවය ගැන සැලකිලිමත් වෙන්න ඕනෙ. උදාහරණයකට ගසේ කඳ වමට ඇල වෙනව නම්, ගස මදක් දකුණට වෙන්න ස්ථානගත කරන්න ඕනෙ.

බඳුන කිසිම විටෙක ගස අභිබවා නොයා යුතු අතර​, ගසේ පෙනුම සමඟ මුහු වෙමින් එහි පෙනුම වඩා ඉස්මතු කරන්න ඕනෙ.